Paleopatologiya

Paleopatologiya - keçmişdə yaşamış insan və heyvan orqanizmlərinə təsir göstərən xəstəlikləri fosillərin, mumiyalanmış toxumaların, skelet qalıqlarının tədqiqi və təhlili yolu ilə öyrənən bir elm sahəsidir. Qədim insan xəstəliklərinin öyrənilməsində xüsusi mənbələrə erkən sənədlər, ilk kitablardan illüstrasiyalar, keçmişdən rəsm və heykəltəraşlıq daxildir. Bütün bu obyektlər xəstəliklərin təkamülü, eləcə də keçmiş sivilizasiyaların xəstəlikləri necə müalicə etdiyi haqqında məlumat verir. Tədqiqatlar tarixən insanlar üzərində cəmlənmişdir, baxmayaraq ki, insanların hər hansı digər heyvandan daha çox patologiyalara meylli olduğuna dair heç bir sübut yoxdur.^[1]

Paleopatologiya sözü qədim yunanca palaios (παλαιός) "köhnə", "təcrübə" və ya "əzab" mənasını verən pathos (πάθος) və -logia (-λογία), "öyrənmək" köklərindən götürülüb.^[2] Paleopatologiya fənlərarası elmdir, yəni o, "klinik patologiya, insan osteologiyası, epidemiologiya, sosial antropologiya və arxeologiya" daxil olmaqla (lakin bununla məhdudlaşmayaraq) bir çox sektorlardan biliyi əhatə edir.^[3] Çətin ki, bir nəfər bütün zəruri elmləri mükəmməl bilsin. Buna görə də hər birində təlim keçmək vacibdir və kollektiv bir araşdırma təşkil olunmalıdır. Antropologiya və arxeologiya sahəsində təlim, şübhəsiz ki, ən vacibdir, çünki insan qalıqlarının və qədim artefaktların təhlili xəstəliyin erkən aşkarlanması üçün çox vacibdir.

1. ↑ Hogenboom, Melissa. "The animal that doesn't get cancer". BBC-Earth. BBC. 31 October 2015. 25 August 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 August 2016.
2. ↑ Ortner, Donald J. Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains. Elsevier. 2003. ISBN 978-0-12-528628-2.
3. ↑ Snoddy, Anne Marie E.; Beaumont, Julia; Buckley, Hallie R.; Colombo, Antony; Halcrow, Siân E.; Kinaston, Rebecca L.; Vlok, Melandri. "Sensationalism and speaking to the public: Scientific rigour and interdisciplinary collaborations in palaeopathology". International Journal of Paleopathology (ingilis). 28. 2020-03-01: 88–91. doi:10.1016/j.ijpp.2020.01.003. hdl:10454/17640. ISSN 1879-9817. PMID 32028057 (#bad_pmid). 2020-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-15.